NAAR DE ESSENTIE VAN BOUWEN EN ARCHITECTUUR: NOVIOTECTO

Robert Oscar Johannes Geurten

Leiden, 14 januari 1958

Welkom op mijn website...! 

Het wonen, het werken of het op een andere wijze verblijven, vindt plaats in bouwwerken of in een ruimteomgeving, welke gerelateerd is aan bouwwerken. De meest uiteenlopende bouwwerken in ons dagelijks leven: verschillend in gebruik; verschillend in bouwperiode; verschillend in stijl; verschillend in schaal, ruimte, vorm, materiaal en constructie...

Het wonen of het verblijven is één van de basisbehoeften van de mensheid. Om deze basisbehoeften "vorm" te geven worden bouwwerken opgericht. Het bouwen is het fenomeen dat hier zorg voor draagt. Architectuur is het fenomeen, die een bouwwerk een kunstzinnige betekenis geeft, hetgeen is af te leiden uit een synoniem: Bouwkunst.

Wereldwijd bekeken, blijkt dat slechts een fractie van de bouwwerken benoemd (of beschouwd) worden als architectuur. Gaat het bij architectuur alleen om de kunstzinnige betekenis? Bouwt architectuur anders?  Waar worden deze bouwwerken door gekenmerkt? Wie bepaalt dat bouwwerken kunstzinnig of architectuur "zijn"? Wat is architectuur?...

In 2001 is een boek verschenen met de titel "Dat is architectuur": sleutelteksten uit de twintigste eeuw, met maar liefst 893 pagina's...De titel is afkomstig uit één van de sleutelteksten, geschreven door de respectabele architect Adolf Loos...Het boek schept een verwachting en geeft een interessant overzicht over hoe architectuur betrokkenen architectuur hebben beleefd, ervaren en omschreven. Een kanttekening is wel dat het architectuur betrokkenen zijn van de westerse modernistische cultuur. Uit de omvang van het boek blijkt een zeker onvermogen. Niet zo zeer van de samenstellers, maar juist van de westerse cultuur. Deze cultuur, die rationaliteit hoog in het vaandel heeft staan, heeft grote moeite om architectuur op een heldere wijze te omschrijven of te definiëren. Is het boek als persiflage te beschouwen op dit onvermogen?... Of...is het boek juist geschreven om architectuur alleen voor een kleine groep architectuur betrokkenen betekenisvol te laten zijn? Voor wat betreft het laatste is een verwijzing naar een ander boek noemenswaardig: Het Boze Oog van Gerrit Komrij...

Architectuur omvat vele diverse, uitéénlopende en verschillende aspecten, die het opstellen van een definitie feitelijk onmogelijk maakt. Zo omschrijft De Franse architectuurtheoreticus Quatremère de Quincy in zijn in 1832 uitgegeven Dictionnaire historique d'architecture in ruim 12 pagina's het onderwerp Architectuur. Maar is hieruit dé zo gewenste definitie van architectuur te herleiden?

Wij leven nu in een tijd waarin geheel nieuwe aspecten aan de orde zijn en wij onderdeel zijn van een andere benadering of levensbeschouwing. Een tijd die gekenmerkt wordt door een overheersende en bepalende -zojuist benoemde- westerse modernistische cultuur: een cultuur die worstelt met "het maakbare"; een worsteling met haar "Zijn"....Een worsteling die ook zijn weerslag heeft op het bouwen en architectuur...Zit het ontbreken van een juiste of bepalende definitie/omschrijving, de diversiteit van de meest uiteenlopende architectuurtheoriën én haar vernieuwingsdrang, het bouwen en architectuur niet in de weg? Is een verwijzing naar... Liefde.. in dit verband niet treffend? Is Liefde te vangen in een definitie of theorie of in een "drang van vernieuwing en innovatie"...? Is de Poëzie van Liefde niet haar alom aanwezige "Zijn"?; voor een ieder...?  Zo ook in architectuur?

Andere culturen interpreteren het bouwen en architectuur juist als zijnde één en hetzelfde fenomeen, welke een directe afstemming heeft met het dagelijks leven...Zij zijn niet met definities bezig, omdat zij een levensbeschouwing hebben die gebaseerd is op een aspect, welke de westerse cultuur heeft verloren...

In mijn overtuiging ligt het onvermogen van de westerse modernistische cultuur juist in het niet benoemen, ontwijken en betrekken van dát aspect... 

Spiritualiteit...

ofwel Het Onbenoembare... Ofwel ..Liefde? ! 

Hét ontbrekende aspect, die een ieder de mogelijkheid geeft van het ervaren, het beleven en het begrijpen van het bouwen en architectuur: daar gaat het uiteindelijk om. 

Spiritualiteit / Het Onbenoembare is niet te vatten in een definitie. Het is dan ook hierin gelegen dat architectuur niet te definiëren is...

Architectuur is, door zijn publieke én private afstemming, voor een ieder: de mens. Met deze stelling in het achterhoofd, komt het ontbrekende aspect in een ander daglicht te staan en kan het niet anders, dan leiden naar de essentie van het bouwen en architectuur... Een aspect met verwijzing naar een citaat van juist géén architect, maar van de voetballer Johan Cruijff: "Je ziet het pas, als het door hebt...".

De binnenplaats van een woning in Utrera (Andalusië / Spanje). Een symbiose van Moorse (Islamitische) en Renaissance (Westerse) cultuurelementen tot een harmonisch geheel. Spiritualiteit vanuit het Islamitische en Christelijk geloof, zonder dit specifiek te benoemen. De bouwwijze is dezelfde voor de moskee/kerk (publieke ruimte), als voor de woning (private ruimte). De woning heeft echter een meer bescheiden gebruik van materialen en ornamenten (symboliek), maar wel in dezelfde "Grandeur". Detaillering afgestemd op pragmatische én esthetische/spirituele overwegingen. Let op de dakrand beëindiging, vensterafsluiting, entree-omkadering, de bescheiden kleuraccenten... Verhoudingen en gebruik in afstemming met de mens... Architectuur voor een ieder.... Bouwen en architectuur ontstaan in de Spaanse cultuur, die zich heeft verspreid over Zuid- en Noord Amerika en Filipijnen en al eeuwen lang betekenis heeft.  Een les voor "Less is more"....

De website is een uitwerking van een langdurige zoektocht. Een zoektocht die op jonge leeftijd is begonnen met een fascinatie en studie van de Kelten: een volkerengroep en cultuur die vanuit Zuid-Duitsland/Bohemen uitzwermde over een groot deel van Europa en daardoor in direct contact kwam met de Griekse en Romeinse beschaving. De Grieken benoemden hen: Keltoi en Galatai. De Romeinen gaven de Kelten een andere naam: Galli - Galliërs. Het is Gaius Julius Caesar die aangeeft dat zij zichzelf Celtae noemden. Uiteindelijk zijn het de Romeinen die deze Keltische cultuur door verovering en kolonisatie hebben onderdrukt. Desondanks hebben de Romeinen de Keltische cultuur nieuwe impulsen gegeven, m.n. wat betreft het bouwen en architectuur. 

Romeinse en Gallo-Romeinse bouwwerken vormden de eerste stappen voor mijn fascinatie voor het bouwen en architectuur. Ik kijk nu terug naar een tijd van - toen al - veel onderzoek, ontwerpen, schetsen, tekenen en (model)bouwen van denkbeeldige Keltische en Gallo-Romeinse bouwwerken, vestingwerken, nederzettingen en steden - het maken van een "plek": het leven in een eigen fantasiewereld. Asterix en Obelix - als Galliërs - raakten een gevoelige snaar... 

De Franse uitgave Astérix Le Domaine des Dieux: in 1973 uitgegeven als de Nederlandse Asterix en Het Romeinse Lusthof. Het onoverwinnelijke Gallisch dorpje dreigt door een meesterzet van de Romeinen "opgeslorpt" te worden door een implementatie van de Romeinse (bouw)cultuur. Een persiflage op het Amerikaanse imperialisme en haar kenmerkende nietsontziende modernistische benadering...Het Klassieke als Moderniteit. In werkelijkheid is Gallië nooit geheel geromaniseerd geweest. Een bovenlaag van elite en handelaren profiteerden van de Romeinse cultuur en levenswijze (waar veelal wel een "hoge prijs voor moest worden betaald"..) en de grote onderlaag van het platteland bleven hun traditionele Keltische levenswijze trouw. Het duurde pas tot eind 3e eeuw n. Chr. eer er sprake was van een zeker geromaniseerd Gallië. Het wantrouwen van Asterix is dan ook excellent uitgebeeld...  

Door de studie van de Kelten kwam ik in contact met een geheel andere denkwijze en spiritualiteit. Het fascineerde mij dat het dagelijks leven bij de Kelten (en de verwante Germanen) volledig onderdeel was van een religieuze beleving, ofwel van spiritualiteit. Het bouwen en het stichten van nederzettingen hadden naast het pragmatische tevens een voornaam spiritueel aspect. De fascinatie ging zo ver, dat ik mij na de middelbare school verder wilde bekwamen in de kennis over de Kelten en Gallo-Romeinse cultuur: een studie archeologie leek de volgende stap. Stimulansen om gebruik te maken van mijn creativiteit en mijn grote belangstelling voor  techniek leidden echter naar een andere studie: bouwkunde...

Door mijn studie bouwkunde, decennia-lange en intensieve werkervaring in de bouw en architectuur, studie van vakliteratuur kon mijn zoektocht verdiept worden. Antwoorden op vele vragen bleven uit. Ik kon maar niet van de gedachte en het gevoel afkomen, dat gangbare architectuur benaderingen van de westerse modernistische cultuur incompleet waren en de essentie miste. Intensieve bestudering van de modernistische architectuur (de architect/artiest Le Corbusier in het bijzonder), bestudering van vele culturen waar de (bouw)traditie nog gebruikelijk is en contacten met geomanten gaven mij langzamerhand inzicht...Inzicht dat juist de modernistische benadering van het bouwen en architectuur de essentie mist en daardoor incompleet is... Maar ook inzicht dat er voor een ieder een aanzet te geven is om het bouwen en architectuur te beleven, te ervaren en te begrijpen: ofwel een aanzet naar de creatie van een leefbare bebouwde omgeving. Dit inzicht heb ik een naam gegeven:

NOVIOTECTO

NOVIOTECTO als hommage aan de Kelten; uit het gelatiniseerde Gallisch : 

NOVIO -, nieuw (hernieuwd) en - TECTO, dak / onderdak-verblijf. 

Tevens blijkt de relatie met het oorspronkelijke Grieks;

TEKTON: timmerman, bouwer. Te samen met het woord ARCHI: hoofd/opper; het woord ARCHITEKTON.

Het Griekse ARCHITEKTON: hoofd timmerman/bouwer; een woord welke de Romeinen hebben overgenomen:  ARCHITECT.

De relatie van het Gallische (Keltische) TECTO/ TEKTO en het Griekse TEKTON zit in het bouwen in houtconstructies. Griekse en Keltische tempels waren oorspronkelijk in een houtconstructie opgericht. Perzische en Egyptische invloeden hebben in de Griekse tempels een transformatie laten ontstaan in een bouwwijze met natuursteen en keramische elementen. De houten dakconstructie voor het dak is daarbij behouden, echter in aangepaste vorm. De relatie is niet vreemd: Grieken en Kelten waren beiden onderdeel van een oorspronkelijk Indo-Europese volken/cultuur, waar ook de Germanen, Slaven, Italiërs (Romeinen) en volken uit Nood-India/Pakistan onderdeel van waren...

Kelten, Grieken, Germanen, Romeinen, Indiërs...Zo zijn er vele andere volken en culturen... Momenten van overheersing, momenten van transformatie en momenten van consolidatie. Het geheel is onderdeel van historie. Zonder historie geen Nu en zonder Nu geen toekomst..Het bouwen en architectuur van alle volken en culturen zijn slechts aspecten in deze historie...

Tot slot:

Het is de Islamitische cultuur die de meest betekenisvolle uitspraak over architectuur heeft gemaakt....

NOVIOTECTO beoogt een aansluiting op deze treffende uitspraak van Ibn Abdun, een Andalusische rechter uit de 12e eeuw :

"...Zover het architectuur betreft: het is het toevluchtsoord waar de geest, ziel en lichaam van de mens bescherming en onderdak vindt..."

Eind 2e eeuw na Christus: impressie van het Gallo-Romeinse (Keltisch - Romeinse) ANDESINA - het huidige Grand in Frankrijk: met het heiligdom van de Keltische equivalent van Apollo: GRANNOS. Nieuw opgerichte Romeinse bouwwerken en een transformatie van oorspronkelijke Keltische bouwwerken in Romeinse bouwtechniek, benadering van bouwen en architectuur: met behoud van het Keltische karakter en "Geest van de Plek". Een fascinatie voor een cultuur, begonnen op jonge leeftijd...

Aquarel van de Franse architect Jean-Claude Golvin

De website start met een basis en zal door toevoeging van informatie transformeren.

NOVIOTECTO heeft zich niet kunnen ontwikkelen zonder :

* Mijn vrouw Monique...het geduld, begrip voor mijn bevlogenheid en haar inspiratie en inzichten

* De geomanten Dick van den Dool, Yvonne Feijen en Romaine Kunst.. het delen van kennis en informatie en de momenten van samenzijn

* José Oubrerie - voormalig projectarchitect van Le Corbusier, gedurende de periode 1959-1965; het vele email contact over het project kerk/museum in het Franse Firminy en de latere gedenkwaardige ontmoetingen...

* Collega's (Ruud van Bochoven en Jan Overeem in het bijzonder: onze vele BGO architecten samenkomsten in de Haagse pub The Fiddler hebben hun vruchten afgeworpen: alleen "moeten" ze nog gegeten worden....)

* Opdrachtgevers, bouw- en architectuur gerelateerde adviseurs, bedrijven en betrokkenen

- In " NOVIOTECTO " een toelichting: een visie.

- In "PROJECTEN" recente projecten in benadering van NOVIOTECTO

- In "GALERIE"  ("OVERWEGINGEN") worden facetten en beeldmateriaal toegelicht, welke zijn afgestemd op NOVIOTECTO